پراکنش جمعیت گونه‌های جانوری در مناطق حفاظت شده استان خوزستان

استان خوزستان به علت موقعیت ویژه جغرافیایی و اقلیمی و وجود رودخانه های بزرگ نظیر کارون، کرخه، دز و زهره ازطبیعت زیبا ومنحصر بفرد وآب و هوای متنوعی برخوردار است.

پراکنش جمعیت گونه‌های جانوری در مناطق حفاظت شده استان خوزستان

استان خوزستان به علت موقعیت ویژه جغرافیایی و اقلیمی و وجود رودخانه های بزرگ نظیر کارون، کرخه، دز و زهره ازطبیعت زیبا ومنحصر بفرد وآب و هوای متنوعی برخوردار است.

جریان رودخانه کارون که حوالی خرمشهر به دو شاخه تبدیل شده و شاخه غربی آن نام بهمنشیر را به خود اطلاق کرده است و جزیره مینو در نزدیکی شهرستان خرمشهر و وجود تالابها و سدهای گوناگون منجر به ایجاد محیطهای مناسبی برای گونه‌های جانوری با ارزش و نادر دراین منطقه شده است.

خوزستان دارای مناطق حفاظت شده‌ی بسیاری است و این تدبیر عاقلانه که در سال جاری و درخوزستان در سال گذشته نیز گسترش بیشتری یافت تلاش بیشتربرای حفظ گونه‌های جانوری و گیاهی در زیستگاههای طبیعی باقیمانده دربرابر تخریب طبیعت از سوی انسان است.

توسعه بی‌رویه فعالیتهای انسانی از یک سو و اتکا بدون واسطه و وابستگی معیشتی قشر کثیری ازجمعیت از سوی دیگر روز به روزاز تنوع طبیعی زیستگاهها می کاهد.

سازمان محیط زیست استان خوزستان به منظور حفاظت از این مناطق و گونه های جانوری آن، تحت عناوین مختلف در تلاش و برنامه‌ریزی است.

در خصوص پراکنش انواع گونه‌های جانوری در سطح استان خوزستان، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خوزستان گفت: گراز، خرگوش و گوزن زرد ایرانی که از گونه‌های نادر ایران و جهان بشمار می‌آید در منطقه حفاظت شده دز با مساحت ‪ ۱۵۰کیلومتر که از سردارآباد دزفول شروع و در امتداد رودخانه دز به طرف جنوب تا عنافه اهواز امتداد دارد زیست می‌کنند.

"هرمز محمودی راد" افزود: گرگ، شغال، روباه، کفتار، رودک عسل خوار، خدنگ کوچک و گربه جنگلی نیز دراین منطقه زیست دارند.

وی اظهارداشت: دراین منطقه پرندگانی همچون بلبل خرما، لیکو و دراج زیست می کنند همچنین پستانداران با ارزشی همچون رودک عسل خوار و گربه جنگلی وجود دارد.

اردک مرمری ، اکراس آفریقایی، سنقرتالابی، سنقر سفید، قرقی، سارگپه پابلند، عقاب تالابی، عقاب دشتی، سنقر خاکستری، دلیجه و دراج نیز در منطقه زیستگاه دارند.

محموی راد، درباره جمعیت جانوری منطقه حفاظت شده کرخه گفت: درمنطقه حفاظت شده کرخه که نخستین زادگاه زیست گوزن زرد ایرانی است و از پنج کیلو متری غرب جاده ترانزیتی اهواز شوش می‌توان به این منطقه وارد شد علاوه بر پرندگان موجود در منطقه حفاظت شده دز، می‌توان از وجود "ماهی خورک ابلق" نیز نام برد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خوزستان بااشاره به اینکه یکی از مهمترین مناطق حفاظت شده خوزستان منطقه حفاظت شده شیمبار در‪ ۸۰کیلومتری شمال شرق شهرستان مسجد سلیمان است افزود: این منطقه یکی ازبکرترین مناطق ایران است که با یخچالهای طبیعی، نقاط تالابی با پوشش متراکم گیاهان و نیز چشمه‌های فراوان پوشیده شده است.

وی افزود: دراین منطقه خرس قهوه‌ای، پلنگ، کفتار، سنجاب، انواع خفاش ، تشی، قوچ وحشی، کل و بز دیده می‌شود.

محمودی راد اضافه کرد: گونه‌ها و پرندگانی همچون کشیم کوچک، کشیم بزرگ ، حواصیل شب، حواصیل خاکستری، کبک، تیهو، دارکوب، دم سرخ، توکا، هدهد، کبوتر، قمری، زاغی، جی جاق، کلاغ، غراب و کمرکلی، چرخ ریسک وانواع لاشخورها نیز دراین منطقه وجود دارد که از جمعیت آنان حفاظت می‌شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان بااشاره به منطقه حفاظت شده "شالو منگشت" گفت: این منطقه در‪ ۲۵کیلومتری شهرستان ایذه قراردارد وآبشار مشهور شیوند و دریاچه سد کارون سه نیز دراین منطقه قرار دارد.

وی افزود: دراین منطقه علاوه بر سایر گونه‌های پیش گفته، پرندگانی همچون پری شاهرخ و سهره طلائی، عقاب طلائی و تشی نیز زیست می‌کنند.

محمودی راد با اشاره به وجود راسو، سمور و سنجاب ایرانی دراین منطقه، از "پناهگاه و تالاب بین‌المللی شادگان که درجنوب جلگه خوزستان حد فاصل شادگان آبادان و ماهشهر قراردارد به عنوان یکی از زیستگاههای مهم جمعیت های جانوری کمیاب نام برد.

وی درتوضیح بیشتر درباره این تالاب گفت:این منطقه یکی ازمهمترین زیستگاه های پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی است که همه ساله از ابتدای پاییز تا اواخر زمستان به این تالاب روی می‌آورند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خوزستان افزود: شیجه، ارخیوی، نعیه مای ، قرنوگه، حیله، اردک مرمری ، پلیکان خاکستری ، فلامینگو، دراج و گیلانشاه بخشی از گونه‌های پرندگان مهاجری هستند که دراین منطقه زیست می‌کنند.

وی تصریح کرد: ‪ ۱۵۴گونه پرنده دراین تالاب شناسائی شده همچنین ‪ ۴۰گونه پستاندار که مهمترین آنها دلفین بینی بطری است و حرکات نمایشی آن دردهانه خلیج فارس و خورموسی بسیار دیدنی است در تالاب مذکور یافت می‌شود.

محمودی راد با اشاره به اینکه تالاب بزرگ هویزه یا هورالعظیم درانتهای رودخانه کرخه در دشت آزادگان قرار دارد گفت: تنوع جامعه پستانداران در این تالاب بسیار محدود است .

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خوزستان افزود: از جمله پستانداران معروف این تالاب، گاومیش است که به صورت اهلی زندگی می‌کنند و پس ازآن گراز، سگ آبی و خفاش نیز دراین منطقه وجود دارد.

وی با بیان اینکه بیش از ‪ ۱۲گونه ماهی در تالاب هور زیست می‌کننداز ماهی بنی، عنزه، گطان، حمری ، شلج، آمور، برزم، بیاح و کپور نقره‌ای نام برد و ادامه داد: اردک مرمری ، غاز خاکستری ، اردک کله سبز، عروس غاز، قو ، باکلان، آنقوت ، تنجه ، انواع پلیکان ، انواع حواصیل ، فلامینگو و دراج و نیز لاک پشت فرآتی و لاک پشت خزری نیز به عنوان خزندگان این تالاب هستند.

محمودی راد گفت: تالاب میانگردان نیز در جنوب غربی کوهپایه زاگرس و در ‪ ۱/۵کیلومتری شهرستان ایذه قرار دارد و ازگونه‌های کمیاب این تالاب می‌توان ازاردک مرمری، اردک سر سفید و غاز پیشانی سفید کوچک نام برد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خوزستان بااشاره به اینکه در حاشیه این تالاب نوعی گیاه محلی به نام شتی و پاوکده وجود دارد که روستائیان از آن برای پوشش منازل خود استفاده می‌کنند افزود: تنجه، آنقوت ، اردک نوک پهن ، سرسبز، خوتکا، فلامینگو، گاوچرانک ، لک لک سفید ، لک لک سیاه ، باکلان و حواصیل خاکستری بخشی ازگونه‌های مهم جانوری این تالاب است.

وی اظهارداشت: قورباغه، مارآبی و ماهی گامبوزیا نیز به وفور دراین تالاب مشاهده می‌شوند.

محمودی راد همچنین گفت: تالاب بامدژ به وسعت تقریبی چهار هزار هکتار در شمال غرب اهواز قراردارد و از دو زیستگاه اصلی آب و خشکی تشکیل می‌شود، این تالاب استراحتگاه گراز است و مرغابی سانان، آبچلیک ها، حواصیلهاو نیز شنگها(سگ آبی) نیز در آن زیست می‌کنند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خوزستان افزود: لاکپشتان فرآتی و لاکپشتان خزری ، انواع قو، باکلان، آنقوت ، تنجه، عروس غاز ، اردک کله سبز و اکراس آفریقایی از گونه‌های مهم پرندگان تالاب بامدژ هستند.

کارشناسان محیط زیست براین باورند که تالابها، بوم سازگانهای شکننده‌ای هستند که ارزشهای بیوفیزیکی و اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای دارند و وجود پدیده‌های بدیع زیست محیطی منحصر بفرد در آنها می‌تواند نسبت به بهبود و حفظ غنای هر چه بیشتر توانمندیهای زیست محیطی و بهبود شرایط اقتصادی کمک کند.

محمودی راد ضمن معرفی منطقه شکارکرایی توضیح داد: این منطقه در ‪ ۲۵کیلو متری شهرستان شوشتر و ‪ ۳۵کیلومتری شهرستان مسجد سلیمان واقع است و باتک درختان انجیر کوهی و پوشش گیاهی کلخنگ، رملیک، سریم وگز وکاسنی جزومناطق بدیع خوزستان است.

وی اظهارداشت: دراین منطقه قوچ و میش ، کاراکال ، کبک و تیهو زیست می کنند واگر چه این منطقه در زمانهای نه چندان دور زیستگاه پلنگ و بز و آهو نیز بوده، به علت شکار بی‌رویه‌امروزه زیستگاه آنان به کلی نابود شده است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان خوزستان گفت: منطقه چهل پا در ‪ ۱۵کیلو متری شمال شهرهای اندیمشک و دزفول که تابستانهایی بسیار خنک و زمستانهایی سرد دارد از ارتفاعات کوهستانی تشکیل شده که رودخانه پرآب دزازمیان دره‌ای بسیار عظیم با شیارهای صخره‌ای آن عبور کرده و سد بسیار عظیم دز نیز مابین آن قرار دارد.

وی به این نکته اشاره داشت که دراین منطقه بز، پلنگ ،تشی، خرگوش ، خدنگ ، گرگ ، کفتار، روباه ، و شغال نیز زیست دارند و همچنین از رده پرندگان نیز کبک، تیهو، کبوتر چاهی، کمرکولی ، سهره طلائی و بلدرچین زیست می‌کنند.

مهمترین اتفاقی که در سال جاری از نظر حمایت از گونه‌های جانوری استان خوزستان انجام شد انتقال ‪ ۴۰راس گوزن زرد ایرانی از جزیره اشک ارومیه به زادگاه اصلی این حیوان در منطقه حفاظت شده دز و کرخه بود که این اقدام در نوع خود و به منظور حمایت و تکثیر گونه‌های جانوری درمعرض انقراض در سطح استان خوزستان بی‌نظیربوده است